Jakość monet w świecie numizmatycznym jest niezwykle zróżnicowana. Jak już wspominaliśmy w części pierwszej artykułu system gradingowy powstał, jako odpowiedź na zapotrzebowanie kolekcjonerów/inwestorów na system określania jakości monety w celu oceny ich wartości. Rant, połysk, ewentualne rysy i zadrapania jak i szereg innych czynników – wszystkie one są istotne w procesie kwalifikacji monety. Ewentualne użycie numizmatu jako element biżuterii również ma wpływ na klasyfikację.

Przypominamy - w początkowym okresie numizmatyki istniały trzy ogólne terminy służące ocenie stanu zachowania numizmatu:

Good – gdy cyrkulacja miała widoczny wpływ na powierzchnię monety, jednak jej detale ciągle były rozpoznawalne;

Fine – gdy detale powierzchni monety były mniej zużyte oraz gdy ciągle obecne były elementy menniczego połysku;

Uncirculated – gdy detale monety były ostre i wyraźne, oraz z połyskiem zbliżonym do monet świeżo wybitych w mennicy.

Wraz z większym zapotrzebowaniem na dokładniejszy system. Jedne monety były bardziej „fine” niż inne, część monet z kategorii „uncirculated” (nie dopuszczonych do obiegu) charakteryzowała się większym połyskiem i szczegółowością detalu, niż inne „uncirculated”. Zaczęto stosować określeń, takich jak „gem uncirculated” lub „very fine”. W roku 1948 znany numizmatyk, Dr William Herbert Sheldon opracował powszechnie używany od tamtego okresu system gradingujący, zwany Skalą Sheldona. Owa skala, wprowadzona w świat numizmatyczny w jego słynnym dziele „Penny Whimsy” początkowo używana była głównie dla dużych monet centowych w Stanach Zjednoczonych, jednak z czasem zaczęto ją stosować również dla szeregu pozostałych serii. Skala Sheldona to przedział liczbowy od 0 do 70, gdzie 0 oznacza stan, w którym z trudem można stwierdzić, ze numizmat był kiedyś monetą, podczas gdy 70 oznacza doskonały stan zachowania.

Europejskie systemu gradingujące są niezwykle zróżnicowane, większość wpływowych państw posiada własne oceny gradingujące:

Kolejnym niezwykle istotnym czynnikiem determinującym wartość numizmatu jest rzadkość. Istnieje również szereg systemów służących do oceny numizmatu od kątem jego rzadkości. Najpopularniejszymi systemami są Skala Rzadkości Sheldona oraz Uniwersalna Skala Rzadkości. Stopień rzadkości w przypadku skali Sheldona poprzedza literka „R” (od słowa „Rarity” – „Rzadkość”):

Uniwersalna Skala Rzadkości została opracowana w roku 1994 przez Davida Bowersa:

Kolejnym przykładem skali rzadkości jest Skala Rzadkości Scholtena, opracowana przez duńskiego numizmatyka C. Scholtena w 1953 roku:

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na wartość monety jest tzw. współczynnik zainteresowania. Określa on wielkość popytu na określony numizmat bądź rodzaj numizmatu. Numizmat o bardzo wysokim współczynniku zainteresowania charakteryzuje się dużym popytem (rząd kilkunastu - kilkudziesięciu tysięcy kolekcjonerów/inwestorów, pragnących zdobyć daną monetę). Średni współczynnik zainteresowania to ok. kilkuset – kilku tysięcy kolekcjonerów myślących o nabyciu danej monety. Niski współczynnik zainteresowania oznacza niski bądź brak popytu na dany numizmat.

Wraz ze wzrostem publikacji na temat danej monety w prasie/mediach o profilu numizmatycznym, jej popyt, a co za tym idzie – współczynnik zainteresowania mogą wzrosnąć. Taki wzrost współczynnika zainteresowania może spowodować wzrost wartości danego rodzaju monety, mimo iż jej nakład (współczynnik rzadkości) pozostaje niezmieniony.

Stosunkowo niedawno wyróżniono jeszcze jeden współczynnik warunkujący wartość monety. J. T. Stanton, prezes firmy gradingującej PCI określił tzw. współczynnik płynności. Określa on szybkość i łatwość sprzedaży danego rodzaju numizmatu na aukcji w normalnych warunkach rynkowych. Stanton wprowadził skalę od 1 do 5, gdzie 1 oznacza wyjątkową trudność w szybkiej i płynnej sprzedaży monety danego rodzaju na aukcjach (w takim przypadku moneta często sprzedawana jest w promocyjnych pakietach lub po prostu po obniżonej cenie). 5 oznacza rodzaj monety sprzedający się wyjątkowo szybko i łatwo. Tak zwany „gorący”, aktywny rynek powoduje inflację współczynnika płynności danego numizmatu, podczas gdy rynek „oziębły” charakteryzuje się stanem odwrotnym.

Mamy nadzieję, iż owe opracowanie przyczyni się do powiększenia wiedzy o czynnikach wpływających na wartość monety. Zachęcamy Szanownych Użytkowników Potralu omonetach.pl do dalszego śledzenia artykułów działu Cafe. A już niebawem, między innymi: Grading, część 3 i historia największych firm gradingujących.

Zobacz też pozostałe artykuły z serii:

 źródło: Sheldon, William H. (1990). Penny Whimsy. Sanford S. Durst. Winter, Doug (2001). "The Five Components of Coin Grading". dmoz.orgwikipedia.org

2011-01-29