26 listopada 2024, imieniny obchodzi: Konrad, Leonard, Sylwester

Naddniestrze, Miasta bohaterowie - Moskwa

Naddniestrze wprowadziło do obiegu monetę okolicznościową "Miasta bohaterowie - Moskwa". Numizmat wybito w niklu platerowanym stalą. więcej »

Abchazja, Sultan Sosnalijew

Abchazja wyemitowała trzy monety kolekcjonerskie upamiętniające Sultana Sosnalijewa. Numizmat wybito w srebrze, srebrze platerowanym złotem oraz złocie. więcej »

Węgry, Dezső Kosztolányi

W dniu dzisiejszym wprowadzono do obiegu nową monetę okolicznościową (pierwsza emisja w tym roku) na Węgrzech. Numizmat... więcej »

Łotwa, Fibuła

Łotwa wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską przedstawiającą Fibułę w kształcie podkowy. Numizmat wybito w złocie wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Kanada, Tryumfalny smok

Kanada wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską "Tryumfalny smok". Numizmat wybito w złocie wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Rosja, Goznak

Nowe monety wydane przez Rosję. monety wybite w srebrze oraz złocie stemplem lustrzanym. Moneta złota o wadze 3 kilogramów i średnicy 12 cm oraz pięciouncjowa srebrna platerowana miejscowo złotem. więcej »

Monety Michała Korybuta Wiśniowieckiego (Przewodnik po numizmatyce polskiej cz. 6)

Michał Tomasz Wiśniowiecki herbu Korybut, syn wojewody ruskiego Jeremiego Wiśniowieckiego i Gryzeldy Zamoyskiej urodził się 31 maja 1640 roku w Białym Kamieniu. Po śmierci Jana Kazimierza kandydatura Michała Korybuta zostałą wysunięta przez biskupa chełmińskiego Andrzeja Olszowskiego. Młody książe miał silne wsparcie szlachty, dla której niebogaty, niedoświadczony i pozbawiony wpływów był gwarantem utrzymania szerokich przywilejów szlacheckich. Został wybrany na króla 19 czerwca 1669 roku, uzyskując większość głosów elektorskich szlachty. Koronacja miała miejsce 29 września tegoż roku w Krakowie. 27 lutego następnego roku odbył się ślub króla z Eleonorą Habsburg.

Nieco ponad czteroletni okres rządów Michała Korybuta nie zdołał doprowadzić do reform w Rzeczypospolitej, która już od czasu rządów jego poprzednika, Jana Kazimierza borykała się z poważnymi problemami gospodarczymi. W obiegu krążyły w przeważającej mierze boratynki i tymfy. Tymfy, czyli srebrne złotówki o znacznie obniżonej zawartości srebra, od tej sugerowanej przez nominał (nawet o ponad połowę). Moneta ta, bita pod koniec panowania Jana Kazimierza (lata 1663-1666) stała się niejako symbolem upadku gospodarczego kraju. Nierzadko mawiano ironicznie: „dobry żart tymfa wart”. Jakiekolwiek próby wprowadzenia do obiegu na początku lat 70. XVII wieku srebrnej monety pełnowartościowej kończyły się niepowodzeniem, bowiem ludność szybko wychwytywała taki pieniądz z rynku.

1/3 talara z 1671 roku, Bydgoszcz. Sprzedana na 32. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego za 44 tys. złotych (2005 r.)

Monety koronne bite były tylko w mennicy bydgoskiej. Wybito limitowaną serię złotówek o wadze 1/3 talara składającą się z około 5 tysięcy egzemplarzy oraz niewielką ilość dukatów (o wadze jednego, półtora i dwóch dukatów). Znana jest tylko jedna para stempli, służąca do bicia dukatów. Na rewersie monet znajdują się inicjały „M – H” – Michała Hodermana – zarządcy mennicy. Na awersie znajduje się popiersie władcy, pod którym widnieje herb Leliwa podskarbiego koronnego, Jana Andrzeja Morsztyna.

Szeląg z 1670 roku, Gdańsk. Sprzedana na 43. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego za 3 520 złotych (2010 r.)

Poza mennicą koronną w Bydgoszczy za panowania Michała Korybuta działały trzy mennice miejskie. Pierwsza ruszyła mennica w Gdańsku, która biła w latach 1670-73 szelągi, dukaty i dwudukaty. Emisja szelągów podyktowana była brakiem monety zdawkowej w obiegu pieniężnym. Zawartość srebra w tych monetach była jednak bardzo niska. Wybito niecałe 950 tysięcy sztuk. Monety złote były natomiast pełnowartościowe. Poza wymienionymi jednostkami wagowymi dukata w Gdański powstała również piękna donatywa 3-dukatowa z oryginalnym, nieco odmiennym wizerunkiem władcy na awersie. Warto wspomnieć, iż mennica ta współpracowała przy tworzeniu monet ze słynnym medalierem Janem Hoehnem młodszym. Inicjały „D-L” na dukatach należą do zarządcy mennicy, Daniela Lesse.

Dwudukat bez daty, Toruń. Sprzedana na 41. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego za 77 tys. złotych (2009 r.)

Mennica w Elblągu poza niewielkimi emisjami dukatów i dwudukatów biła głównie szelągi o niskiej zawartości srebra. Inicjały na dukatach „C-S” oznaczają zarządcę mennicy, Krzysztofa Schultza. Na uwagę zasługuje jednak próba wybicia w Elblągu niezwykle rzadkich talarów i półtalarów w 1671 roku. Stanowią one dzisiaj ogromną rzadkość numizmatyczną.

Pod zarządem Henryka Sieverta (inicjały „H-S”) bito w Toruniu prawie wyłącznie szelągi. Ogromny rarytas stanowią natomiast toruńskie dwudukatówki. Znana jest także odbitka złotej 2-dukatówki w formie donatywy. Po rezygnacji Sivierta zarządcą mennicy został Hans Dawid Lauer, który nielegalnie kontynuował bicie szelągów z inicjałami Michała Korybuta nawet po śmierci władcy. Z działalności tej czerpał niemałe zyski, bowiem obniżył o ponad połowę zawartość srebra w bitych już bez daty szelągach. Oszustwo zostało jednak odkryte a mennica toruńska została zamknięta aż do roku 1760.

Dwudukat bez daty, Gdańsk. Sprzedana na 50. aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego za 440 tys. złotych (2012 r.)

W XIX wieku monety Michała Korybuta Wiśniowieckiego stanowiły przedmiot licznych fałszerstw na szkodę kolekcjonerów. W procederze tym przodował Józef Majnert. Znane są ponadto fałszerstwa dukatów koronnych Fajna.

Autor: Marcin Redo

Zdjęcia: Warszawskie Centrum Numizmatyczne

2012-12-05

« Powrót