23 listopada 2024, imieniny obchodzi: Adela, Felicyta, Klemens

Malta, 200. rocznica urodzin Ludwika Pasteura

Malta wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą 200. rocznicę urodzin Ludwika Pasteura. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Grecja, Tales z Miletu

Grecja wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą Talesa z Miletu. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Finlandia, Lappi

Mennica Fińska przedstawiła wizerunek kolejnej monety z serii prezentującej "Historyczne regiony". Na monecie wybitej w dwóch wariantach stempla zostanie upamiętniony region Lappi. więcej »

Naddniestrze, 25. rocznica Banku Oszczędnościowego - Sberban

Naddniestrze wyemitowało monetę okolicznościową upamiętniającą 25. rocznicę Banku Oszczędnościowego - Sberbank. Numizmat wybito w niklu platerowanym stalą. więcej »

Makau, rok tygrysa

Nowa okolicznościowa miedzioniklówka wydana z okazji 44 lat niepodległości. Numizmat wybity stemplem zwykłym ulepszonym i koloryzowany. więcej »

Naddniestrze, Rok młodzieży

Naddniestrze wprowadziło do obiegu monetę kolekcjonerską "Rok młodzieży". Numizmat wybito w stali niklowanej stemplem zwykłym. więcej »

Mennictwo Stanow Zjednoczonych - zlote monety obiegowe (cz. 3)

	Złota moneta 10-dolarowa bita w latach 1795-1933 stanowi jedną z czterech historycznych podstawowych jednostek denominacyjnych Stanów Zjednoczonych. Jednostkami takimi były kolejno: cent (bite w miedzi), dime (srebro), dollar (srebro) oraz eagle (złoto). Na szczegółowy podział jednostki eagle składały się: quarter eagle (2 ½ dolara), half eagle (5 dolarów), eagle (10 dolarów), double eagle (20 dolarów). Wyjątkami od tej klasyfikacji były pozostałe złote monety, czyli jednodolarówka oraz niezbyt popularna wśród Amerykanów moneta o nominale 3 dolarów.


	10 Dolarów bite latach 1795 - 1797 w złocie próby 917 oraz wadze 17,5 grama.


	10 Dolarów bite latach 1797 - 1804 w złocie próby 917 oraz wadze 17,5 grama.

	Pierwszą monetą 10-dolarową był tzw. typ „turban head”, od wizerunku głowy Liberty przypominającego owinięcie w charakterystyczny turban. Co ciekawe, w rzeczywistości Liberty ma na sobie jedynie zwykłą czapkę, natomiast owijające ją pukle włosów postaci tworzą utarty już od dawna w klasyfikacji efekt turbanu. Według części historyków, inspiracją do stworzenia wizerunku Liberty miała być małżonka prezydenta – Martha Washington. Inni zwracają uwagę, iż Scot mół sugerować się hellenistycznymi boginiami, przeważają jednak uwagi, iż charakterystyczna czapka była bardzo modna wśród amerykańskich kobiet końca XVIII wieku, tak więc inspiracją mogła być po prostu „ulica”. Monety miały ząbkowany rant, średnicę 33 mm oraz wagę 17,5 grama. Próba złota wynosiła 917, natomiast pozostałą część składową monety stanowiła mieszanka srebra i miedzi. Moneta zaprojektowana przez Roberta Scota w takiej formie bita była w latach 1795-1804. Początkowy projekt 13 gwiazdek wokół głowy na awersie skonfrontowany został z propozycją umieszczenia 16 gwiazdek, w związku z przyłączeniem się kolejnych trzech stanów do Związku. W efekcie postanowiono jednak nie zmieniać ilości gwiazdek. Zmianom uległ za to wizerunek orła na rewersie. Początkowy projekt orła spoczywającego na gałązce i wznoszącego wieniec laurowy ku górze zastąpiono od 1797 roku orłem heraldycznym. W 1804 roku rynkowa wartość złota przewyższała już nominał, co powodowało masowe przetapianie dziesięciodolarówek, w skutek czego ówczesny prezydent – Thomas Jefferson podjął decyzję o wstrzymaniu bicia monety. Kolejną monetę 10-dolarową wybito dopiero 30 lat później. W roku 1834 powstały jedynie cztery egzemplarze dziesięciodolarówki wybitej z datą 1804. Od egzemplarzy „z epoki” odróżnić je można przede wszystkim po płasko wybitej cyfrze „4” w dacie. Każdy z egzemplarzy wręczono różnym zagranicznym inwestorom. Tylko jeden egzemplarz udostępniony jest szerokiej publiczności i można go oglądać w muzeum numizmatycznym w Colorado Springs. Pozostałe trzy znajdują się w rękach prywatnych. Stanowią one dzisiaj jedne z najcenniejszych rarytasów amerykańskiej numizmatyki. Kolejny, znacznie łatwiej dostępny dla kolekcjonerów wizerunek Liberty na 10-dolarówce przypada na lata 1838-1907, by w latach 1907-1933 ustąpić miejsca również dobrze wszystkim znanemu wizerunkowi z głową Indianina. Monety 10-dolarowe ostatnich dekad mają średnicę 27 mm i wagę ok. 16,71 grama (próba złota 900).


	10 Dolarów bite w latach 1866 - 1907 w złocie próby 900 oraz wadze 16,7 grama.

	Nazwa „double eagle”, oznaczająca złotą monetę o nominale 20 dolarów, po raz pierwszy pojawiła się w specjalnym akcie z 3 marca 1849 roku. Pierwsze monety zaczęto bić jeszcze w tym samym roku, czemu dodatkowo sprzyjała kalifornijska gorączka złota. W tym roku wybito również dwa egzemplarze stemplem lustrzanym. Jeden znajduje się do dziś w Smithsonian Institute, drugi natomiast wręczono ówczesnemu sekretarzowi stanu – Williamowi Meredithowi. Egzemplarz ten został w późniejszych latach sprzedany wraz z innymi przedmiotami po śmierci urzędnika i od tamtego momentu jego losy pozostają nieznane. Regularna produkcja 20-dolarówek ruszyła parą w 1850 roku i trwała do 1933 roku. Według Banku Federalnego USA siła nabywcza dwudziestodolarówki w 1850 roku stanowiła równowartość dzisiejszych 600 dolarów, natomiast w 1933 roku już tylko 355 dolarów. Produkcja monety była więc znacznie mniej opłacalna. Ostatecznym gwoździem do grobowej deski double eagle był jednak gwałtowny wzrost cen kruszców w 1933 roku, kiedy to uncja złota kosztowała 35 dolarów. Do 1907 roku bito monety z wizerunkiem głowy Liberty, natomiast po tym roku bito monety z wizerunkiem majestatycznego orła zaprezentowanego w locie na tle wschodzącego słońca. Odmiana ta nosi nazwę po projektancie, Augustusie Saint-Gaudensie. W związku ze wzrostem cen złota w 1933 roku prezydent Franklin D. Roosevelt nakazał wstrzymanie produkcji 20-dolarówek. W związku z tą decyzją poza jednym wyjątkiem żadne egzemplarze nie zostały legalnie wypuszczone na rynek, jednak część monet wykradziono z mennicy. Niektóre z nich udało się rządowi amerykańskiemu odzyskać. Do dziś publiczne informacje o miejscu przechowywania nieznanych dotychczas egzemplarzy double eagle z 1933 roku budzi wielkie emocje i zdecydowaną reakcję władz USA. W 2002 roku jeden egzemplarz osiągnął na aukcji cenę 7.590.020 dolarów.


	10 Dolarów bite w latach 1907-1933 w złocie próby 900 oraz wadze 16,7 grama.

	Złote monety obiegowe Stanów Zjednoczonych są nierozerwalną częścią amerykańskiej numizmatyki, jakże popularnej nie tylko wśród obywateli USA, jak również i na całym świecie. Jak pokazaliśmy w serii naszych artykułów niejeden egzemplarz złotej monety USA osiągnął rekordowe ceny na aukcjach numizmatycznych, dowodząc iż monety te są niezwykle pożądanym przedmiotem również przez inwestorów. Złote monety USA urzekają nie tylko pięknymi wizerunkami, ale również, a może i przede wszystkim rozmiarem. Są bowiem wyraźnie większe i grubsze od złotych monet obiegowych innych państw w XIX wieku, chociażby europejskich.


	20 Dolarów bite w latach 1908 - 1933 w złocie próby 900 oraz wadze 33,4 grama.


	Źródło: usmint.gov, coinnews.net, coincommunity.com
	Autor: Marcin Redo

	Zobacz też poprzednie artykuły z cyklu: część 1, część 2


�	2013-06-15