Encyklopedia

Reforma groszowa we Francji

Panowanie Filipa II przyniosło znaczne wzmocnienie autorytetu monarchy , a co za tym idzie wzrost centralizmu. Znalazło to wyraz także w mennictwie. Następca Ludwik IX Święty począwszy od 1262 roku podjął szereg kroków ustawodawczych, prowadzących do ograniczenia produkcji i obiegu monet feudałów, oraz do usunięcia monety obcej. W 1266 roku zarządził bicie "grubych" monet srebrnych o wadze nieco powyżej 4 gram i wysokiej próbie srebra 958/1000, stanowiących wartość 12 denarów. Monety te zyskały nazwę groszy turońskich, ponieważ zostały oparte na systemie pieniężnym reprezentowanym przez denary bite w Tours. Grosze nosiły stemple nawiązujące do denarów turońskich lecz poszerzone zostały o dodatkowy otok. W polu awersu znajdował się krzyż, dookoła którego biegł podwójny otok. Mniejszy zawierał imię króla, większy - inskrypcja: BENEDICTVM SIT NOEN DOMINI NOSTRI DEI IHESU CHRISTI. Rewers przedstawiał wyobrażenie znane z denarów turońskich i napis otokowy TVRONVS CIVIS, a zewnętrzny otok zawierał dwanaście lilijek.

Grosze znalazły we Francji szerokie zastosowanie i bite masowo przez władców stały się jedną z głównych jednostek monetarnych Europy Zachodniej. Powstały ich liczne naśladownictwa, głównie w Niemczech zwane tam "turnozami".
W przeciwieństwie do reformy groszowej, moneta złota została wybita w bardzo ograniczonym zakresie, znanych jest zaledwie kilka egzemplarzy bitych zapewne w 1266 roku monet złotych zwanych ecu o wadze 4 g. Produkcji monety złotej jednak szybko zaprzestano. Dopiero Filip IV w 1290 roku podjął na większą skalę bicie monety złotej, wagowo mającej standard włoskiego florena - 3,52 g. Zwano je "royals d'or" z uwagi na przedstawienie na awersie króla w majestacie. Rewers to krzyż z liliami w kątach. W roku 1296 pojawiły się monety dwukrotnie cięższe - 7,05 g o podobnych wyobrażeniach stempla, które ze względu na wyraźnie zaznaczone berło w ręku króla zwano "masse d'or". W roku 1303 wyszła nowa emisja o wadze też 7,05g ale na awersie król zasiadał na ozdobnym tronie gotyckim i te monety otrzymały nazwę "chaise d'or". Pojawiły się później za rządów Filipa IV jeszcze inne rodzaje monet, wśród których na uwagę zasługuje "angel d'or" z wyobrażeniem baranka z chorągwią o wadze 4,14 g. - innej o wzorca florenowego. Świadczyło to, że złota moneta francuska zdobyła już na rynku, nie tylko wewnętrznym własną, mocną pozycję jako miernik wartości i środek obiegowy.