Encyklopedia

Technika bicia monet w późnym średniowieczu.

Surowiec przeznaczony na wyrób monet otrzymywano z dwóch źródeł. Albo w drodze zakupu, co potwierdzają występujące w najstarszych księgach krakowskich rozliczenia z kupcami za dostarczone do mennicy srebro, albo przetapiania monet krajowych wycofanych z obiegu lub też zawierających stosunkowo dużo srebra groszy. praskich Nie posiadamy natomiast żadnych danych o tym, aby srebro dostarczane było w tym czasie z kopalni krajowych, np. olkuskich.

W specjalnie na ten cel przeznaczonym pomieszczeniu dokonywano połączenia srebra z miedzią, w określonym przepisami stosunku, a z tak przygotowanego aliażu odlewano pręty. Następnie w innym pomieszczeniu pręty. poddawane były tzw. "glijowaniu", czyli rozgrzewaniu do czerwoności, a potem rozkuwaniu na kowadle na blachy o odpowiedniej grubości. Na skutek ",glijowania" posiadały one ciemne zabarwienie. Z blach wycinano następnie, prawdopodobnie przebijakiem krążki monetarne. Aby straciły ciemną barwę, krążki były poddawane "bieleniu", czyli kąpieli w naczyniach miedzianych w roztworze soli i winnego kamienia. Prawdopodobnie im dłuższy- był czas pozostawania krążków w roztworze, tym grubsza tworzyła się na powierzchni warstwa czystego srebra. Pobielone krążki monetarne wędrowały. później do pracowni, w której w wybijano na nich stempel menniczy.
W późnym średniowieczu używano młota do wybijania stempla na monetach. Monety wybijał mincerz i jego pomocnik. Gdy pomocnik podłożył krążek a następnie zabierał je z wybitym wyobrażeniem, mincerz uderzał w górny tłok młotem.
Taki system pracy, a także pośpiech, spowodowany nastawieniem produkcji na możliwie największy zysk prowadził do błędów bicia. Można tu wyróżnić trzy rodzaje niedociągnięć:

1. Mincerz sądząc że słabo uderzył, nie wyjmując monety , powtarza uderzenie, przy czym na skutek lekkiego drgnięcia ręki trzymającej tłok następowało przesunięcie stempla widoczne na monecie jako podwojenie liter czy konturów rysunku.
2. Po wyjęciu monety mincerz stwierdza, że stempel jest słabo odbity i ponownie wkłada krążek pod młot. Mało prawdopodobne aby w takim przypadku stempel trafił na swoje wyobrażenie więc na tak wybitej monecie mamy podwójny awers i rewers. Zdarzały się także przypadki że moneta zostawała włożona odwrotnie, tzn. awers był ponownie położony na stronie rewersu i co za tym idzie powstała moneta z połączeniem na jednej stronie rysunku awersu i rewersu.
3. Podłożono mylnie pod młot dwa krążki i otrzymano dwie monety wybite jednostronnie. Jeżeli mincerz zauważył pomyłkę wówczas podkładał taki krążek ponownie i powstawała moneta mająca z jednej strony ładny rysunek stempla, a druga strona podwójny stempel.