Encyklopedia

Cinkciarz

Cinkciarz (z ang. change money, wymawianego przez cinkciarzy "cincz many") - potoczne określenie osoby, która za czasów PRL nielegalnie wymieniała głównie dolary amerykańskie oraz w mniejszym stopniu inne waluty, a także bony dolarowe.

Najwięcej cinkciarzy można było spotkać pod sklepami sieci "Pewex" i "Baltona", gdzie towar kupić można było wyłącznie za walutę obcą lub bony, a także hotelami, bankami, lotniskami i na giełdach samochodowych.

Cudzoziemcy często wymieniali swoją walutę na złotówki u cinkciarzy, którzy oferowali wyższy kurs wymiany niż państwowe banki. Cinkciarze byli także nielegalnym, ale w gruncie rzeczy akceptowanym przez władze ogniwem łańcucha legalnych poza tym procesów gospodarczych na małą i średnią skalę: byli np. źródłem walut zachodnich potrzebnych na zakup zagranicznych komponentów do składanych i sprzedawanych w Polsce za złotówki urządzeń. Wymiana pieniędzy u cinkciarzy była jednak - jak zawsze w obrocie czarnorynkowym - dokonywana z dużym ryzykiem, dochodziło bowiem przy tym czasami do oszustw: prób użycia banknotów fałszywych lub nawet wycofanych z obiegu banknotów polskich z lat 40., a nawet przedwojennych.

Społeczeństwo posądzało też cinkciarzy o współpracę z MO, SB i wywiadem, co w wielu przypadkach okazało się prawdą.

Cinkciarze zniknęli w 1989 wkrótce po tym, kiedy (15 marca) wprowadzono w życie nowe prawo dewizowe, które zalegalizowało prywatny obrót walutami obcymi w kantorach wymiany. Niektórzy z cinkciarzy, którzy o planowanych zmianach przepisów wiedzieli zawczasu i dysponowali większą gotówką, byli w stanie dosłownie nazajutrz po wejściu w życie nowych przepisów otworzyć kantory albo nawet całe sieci kantorów wymiany walut. W ten sposób nagle stali się legalnymi biznesmenami, a dla niektórych z nich operacja ta była okazją do błyskawicznego uzyskania wielkiej fortuny, która obecnie procentuje w całkowicie już legalnych inwestycjach.