Encyklopedia

Historia Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych

Emitentem pieniędzy w Polsce jest oczywiście bank centralny, czyli NBP. Potocznie (choć nie do końca poprawnie) nazwą pieniądze określa się jednak papierowe banknoty i metalowe monety. Ich produkcją zajmują się dwie firmy: Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych (PWPW) i Mennica Państwowa. Tym razem przyjrzyjmy się bliżej historii PWPW.

Historia Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych (PWPW S.A.) rozpoczyna się 25 stycznia 1919 roku. Kierując się koniecznością uporządkowania odziedziczonych po zaborcach systemów walutowych, Rada Ministrów, pod przewodnictwem Ignacego Jana Paderewskiego, zdecydowała o utworzeniu Państwowych Zakładów Graficznych. Zadaniem nowo utworzonej instytucji był "wyrób banknotów i wszelkich znaków skarbowych na rzecz Skarbu Państwa obieg mających". PWPW powstała jednak 7 lat później, 10 lipca 1926 roku. Tego dnia odbyło się pierwsze walne zgromadzenie jej akcjonariuszy. Zwołano je w Banku Polskim, czyli poprzedniku dzisiejszego NBP. W tym samym roku rozpoczęto budowę siedziby PWPW.

PWPW działała też w czasie II wojny światowej. Okupanci wykorzystali nie tylko wyposażenie firmy i umiejętności pracowników, ale także jej markę, nie rezygnując z jej używania. Pełna nazwa Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych SA (po polsku) widnieje w stopkach wielu wyprodukowanych wówczas niemieckich dokumentów. Jednocześnie działająca w Wytwórni komórka Armii Krajowej produkowała m.in. fałszywe dokumenty dla celów konspiracji.  Spółka poniosła jednak ciężkie straty materialne w czasie Powstania Warszawskiego, jej strategicznie położona siedziba stała się jednym z ważniejszych punktów oporu w Starym Mieście.

Odbudowa trwała do 1950 roku, dlatego też zaraz po wojnie banknoty i inne dokumenty trzeba było drukować w innych miejscach. W PRL PWPW utraciła status spółki akcyjnej. Miała monopolistyczną pozycję jedynego producenta najważniejszych papierów wartościowych i banknotów.

Dopiero w 1996 roku PWPW została z powrotem przekształcona w spółkę akcyjną, ze Skarbem Państwa jako jedynym akcjonariuszem. Od 1998 roku PWPW SA drukuje polskie banknoty z serii "Królowie Polscy", wcześniej produkowane za granicą.

Poza banknotami spółka wytwarza też dowody osobiste, paszporty, prawa jazdy, dowody rejestracyjne, oraz inne dokumenty, znaczki pocztowe i skarbowe, wizy, znaki akcyzy, druki akcydensowe, a także produkty związane z e-biznesen (podpis elektroniczny, aukcje elektroniczne).

Jak wiadomo, pieniądze w portfelu to nie tylko papierowe banknoty, ale także karty płatnicze i kredytowe - również produkowane w PWPW. Inaczej niż przed wojną, w Wytwórni nie drukuje się akcji i obligacji, postęp techniczny sprawił, że te papiery wartościowe nie są już tak naprawdę papierami, istnieją tylko w formie elektronicznej.