Encyklopedia

Historia waluty chińskiej

Chiny - państwo w Azji Wschodniej, do 1912 roku cesarstwo, później republika. W 1949 r. na kontynencie proklamowano republikę ludową. Wraz ze wzrostem chińskiej władzy centralnej (około 110 r.) podstawowym problemem stał się kształt systemu monetarnego. Hanowie uprawiali formę swobodnego bicia monety, a lenni książęta "zalewali" dodatkowo Chiny własnymi monetami. Doszło do sytuacji, że "prawie wszyscy w cesarstwie zajmowali się biciem monet".

Fałszerzom, których liczba bardzo wzrosła, zagrożono surowymi karami. Mimo to, w 112 r. spośród 250 książąt 106 zajmowało się procederem fałszowania monet, co w efekcie doprowadziło do ich zdegradowania. W 113 r. wydano edykt, unieważniający wszelkie monety pochodzące z innych warsztatów niż cesarskie.

W 219 r. wprowadzono do obiegu miedzianą monetę okrągłą z kwadratowym otworem w środku, bardzo ciężką i z tego powodu niewygodną w noszeniu. Od tego czasu monety chińskie mają kwadratowy otwór. Znajdujące się w obiegu żelazne monety za panowania dynastii Szeng (960-1279) były również niewygodne w użyciu ze względu na ciężar. Przyczyniły się do tego, że 16 znanych domów kupieckich zespoliło się w rodzaj bractwa i wprowadziło w obieg tzw. „banknoty przenośne”, których wykupienie gwarantowało państwo.

Pierwsze emisje cesarskie z 1260 r. miały pokrycie w jedwabiu, a kolejne w srebrze. Banknoty robiono z papieru pozyskiwanego z włókien drzewa morwowego. Marko Polo, wenecjański pisarz i podróżnik, pisał że Wielki Chan „poleca [...] ściągać delikatny miąższ znajdujący się między korą a drewnem, ten nasycony klejem, rozgniatać i wałkować, aż powstaną arkusze podobne do papieru, ale całkiem czarne. I te arkusze kraje się rozmaicie na większe i mniejsze kawałki [...]. Najmniejszy pieniądz wart jest połowę denara [...]. I wszystkie te pieniądze papierowe pieczętowane są pieczęcią Wielkiego Chana. [...] na każdym z nich kilku urzędników do tego wyznaczonych podpisuje swe nazwisko [...]”.

Cesarski Urząd Skarbowy Wielkiej Dynastii Ming, panujący w latach 1368-1644, emitował pieniądze papierowe, które miały tę samą wartość, co miedziane. Na banknotach umieszczono tekst: „Przeznaczone do obiegu ważne pieniądze Wielkiej Dynastii Ming obowiązują w całym cesarstwie”. Ostrzeżono fałszerzy: „Kto fałszuje bądź sfałszowane puszcza w obieg będzie ścięty. Kto wskaże fałszerza i aresztuje, otrzymuje 250 taelsów w srebrze jako zapłatę, jak i cały majątek przestępcy”.

Pieniądze papierowe po wielu eksperymentach z końcem wieku XIV traciły w Chinach na popularności. Dopiero w 1852 r. wydarzenia związane z rewolucją Taiping zmusiły państwo do ponownych emisji banknotowych. Najsłynniejszym bankiem do 1911 r. był „Ta Ching Government Bank”, z którego później wyłonił się „Bank of China”. Centralny Bank Chiński miał dominującą pozycję do 1948 r. W tym czasie pojawiły się tzw. złote i srebrne banknoty.

Banknoty organów komunistycznych istniały już w latach 30. XX wieku. Emitował je Narodowy Bank Chińskiej Republiki Radzieckiej, Bank Robotniczo-Chłopski Rządu Radzieckiego prowincji Szetszuan i Szensi. Podczas drugiej wojny światowej i w okresie powojennym banknoty regionalnych banków komunistycznych zyskiwały na znaczeniu.