Encyklopedia

Wizerunki ptaków na banknotach

Już na starożytnych monetach greckich widniały wizerunki ptaków i zwierząt. W większości były to wizerunki orła, gołębia i sowy, a także byka, konia, krowy i lwa.

Państwo-miasto Ateny biło monetę z podobizną swej patronki, bogini Ateny na awersie, a sową na rewersie, oznaczającą według tradycji greckiej dobrą jakość srebra i odpowiednią wagę monety. W innych państwach-miastach greckich widniał na nich różnie symbolizowany wizerunek boga Zeusa i świat roślinny. Tak jak wśród zwierząt czterokopytnych najczęściej spotykany jest lew, tak wśród ptaków orzeł utożsamiany ze słońcem i ideą aktywności męskiej. Występuje on w skojarzeniu z bóstwami potęgi i wojny. Rozpostarte skrzydła orła symbolizują majestat Bożego słowa i mądrość.

Macedończycy i Rzymianie umieszczony na monetach wizerunek orła wiązali z siłą pioruna i uznawali za symbol zwycięstwa. Po raz pierwszy na monetach Cesarstwa umieszczono rzymski wizerunek orła, który następnie spotykamy na monetach sycylijskich z 1231 r., ale tu ptak ma rozpostarte skrzydła.

W Polsce orzeł pojawił się na pierwszych monetach śląskich, z początku jako symbol św. Jana Ewangelisty, później jako godło dynastyczne, które utrzymało się do końca średniowiecza. Inną spotykaną formą orła na monetach i później banknotach jest orzeł dwugłowy. Pierwszy pojawił się w Bizancjum w 1261 r. oraz na Rusi w 1472 r.

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej na swoich banknotach zaczęły umieszczać orła od 1815 r. Prawnym środkiem płatniczym tego państwa są wszystkie banknoty emitowane od 1861 r., z zachowaną po dzień dzisiejszy podobizną orła (obecnie banknoty jednodolarowe), który jest godłem USA. Na banknocie jednodolarowym po raz pierwszy umieszczono Wielką Pieczęć Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w 1935 r., w którą był wkomponowany wizerunek orła z rozpostartymi skrzydłami, trzymający w dziobie wstęgę z napisem „E pluribus unum” – „W jedności siła”. Natomiast trzymana w szponach gałązka oliwna obiecuje odpowiednie traktowanie przyjaciół i wrogów. Jak widzimy, głowa orła skierowana jest w kierunku liści laurowych, co symbolizuje pokojowe nastawienie Amerykanów, a umieszczone po drugiej stronie skrzydeł strzały sugerują gotowość podjęcia obrony państwa w razie konieczności.

Aktualnie orzeł przyjęty jako godło państwa znajduje się między innymi na banknotach: Kolumbii, Meksyku, Polski, Rosji, Zambii i Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Obecnie 18 państw emituje banknoty, na których umieszczone są podobizny ptaków. Mają one reprezentować faunę danego państwa. Szczególnie ciekawe są banknoty Surinamu i Zairu, które charakteryzuje bogactwo motywów kolorów.