Encyklopedia

Żeliwo

Stop odlewniczy żelaza z węglem zawierający ponad 2% do 3,6% węgla w postaci cementytu lub grafitu.

Występowanie konkretnej fazy węgla zależy od szybkości chłodzenia. Chłodzenie powolne sprzyja wydzielaniu się grafitu. Także i dodatki stopowe odgrywają tu pewną rolę. Krzem powoduje skłonność do wydzielania się grafitu, a mangan przeciwnie, stabilizuje cementyt.

Żeliwo otrzymuje się przez przetapianie (metalurgia) z dodatkami złomu stalowego lub żeliwnego w piecach zwanych żeliwniakami. Tak powstały materiał stosuje się do wykonywania odlewów. Żeliwo charakteryzuje się niewielkim - 1,0% do 2,0% skurczem odlewniczym, łatwością wypełniania form, a po zastygnięciu obrabialnością. Wyroby odlewnicze po zastygnięciu, by usunąć ewentualne ostre krawędzie i pozostałości formy odlewniczej, poddaje się szlifowaniu. Odlew poddaje się także procesowi sezonowania, którego celem jest zmniejszenie wewnętrznych naprężeń, które mogą doprowadzić do odkształceń lub uszkodzeń wyrobu. Żeliwo, dzięki wysokiej zawartości węgla posiada wysoką odporność na korozję.

Żeliwa dzieli się na następujące kategorie:

1. żeliwo szare:
   • szare zwykłe (zawiera grafit płatkowy różnej wielkości)
   • żeliwo sferoidalne (zawiera grafit sferoidalny)
   • żeliwo modyfikowane (zawiera drobny grafit płatkowy)
   • żeliwo wermikularne
2. żeliwo białe
3. żeliwo połowiczne
4. żeliwo ciągliwe
5. żeliwo stopowe