Encyklopedia

Marka niemiecka

Marka niemiecka to jednostka monetarna w Niemczech od 1871 roku. 1 marka dzieliła się na 100 fenigów. Kod walutowy wg ISO 4217: DEM. Zastąpiona przez euro 1 stycznia 2002. Do 1871 r. w Niemczech, w poszczególnych księstwach i wolnych miastach, w obiegu były pieniądze różnych walut, najczęściej opartych o system talarowy. Marka została wprowadzona w związku ze zjednoczeniem państwa niemieckiego w 1871 r. Wprowadzono jednolite dla całej Rzeszy monety: 1 pfennig (miedź 1873-1916; aluminium 1916-1918), 2 pfennig (miedź 1873-1877 i 1904-1916), 5 pfennig (miedzionikiel 1874-1915; żelazo 1915-1922), 10 pfennig (miedzionikiel 1873-1916; żelazo 1916-1922; cynk 1917-1922), 20 pfennig (srebro 1873-1877; medzionikiel 1887-1892), 25 pfennig (miedzionikiel 1909-1912), 50 pfennig (srebro 1875-1919 [od 1905 nominał jako "1/2 Mark"]), 1 mark (srebro 1873-1916). W poszczególnych regionach emitowano monety wyższych nominałów przedstawiające lokalnych władców (lub herby w przypadku wolnych miast). Były to srebrne 2, 3, 5 mark, oraz złote 5, 10 i 20 mark. Dawne monety o nominale 1 talara i 2 talarów były w obiegu aż do 1908 r. jako odpowiedniki 3 i 6 marek. Emitowano także banknoty o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 1000 mark. Po ustanowieniu republiki w 1918 wydano następujące monety (o nowych wzorach) w walucie markowej: 50 pfennig (aluminium 1919-1922), 3 mark (aluminium 1922-1923), 200 mark (aluminium 1923), 500 mark (aluminium 1923). W związku z rosnącą inflacją, w latach 1922-1924 wydawano głównie banknoty. Emitowano nowe wzory nawet kilka razy w miesiącu, o coraz to wyższych nominałach. Druk banknotów inflacyjnych prowadziła drukarnia państwowa (Reichsdruckerei) oraz prywatne firmy - stwierdzić można to po różnych oznaczeniach serii banknotów. W 1922 wydano jeszcze papierowe 1 i 2 mark, a na początku 1924 bardzo rzadki dziś banknot 100 bilionów mark. W 1924 przeprowadzono reformę walutową - dawną markę zastąpiono rentenmarką. W tym samym roku rentenmarka została przemianowana na reichsmarkę. Mimo to, już po wymianie, wydane zostały monety opiewające na marki (a nie rentenmarki): 1 mark (srebro 1924-1925), 3 mark (srebro 1924-1925).  Reichsmarki przestano emitować w 1948. W Niemczech zachodnich ponownie wprowadzono markę (Deutsche Mark, DM) jako walutę w tym samym roku. Emitowano obiegowe monety o nominałach: 1 pfennig ("BDL" 1948-1949, "BRD" od 1950), 2 pfennig (od 1950), 5 pfennig ("BDL" 1949, "BRD" od 1950), 10 pfennig ("BDL" 1949, "BRD" od 1950), 50 pfennig ("BDL" 1949-1950, "BRD" od 1950), 1 DM (od 1950), 2 DM (1951 i od 1957), 5 DM (srebro 1951-1974, miedzionikiel od 1975). Początkowo na monetach 1, 5, 10 i 50 pfennig widniał napis "Bank Deutscher Laender" ("BDL"), który następnie zmieniono na "Bundesrepublik Deutschland" ("BRD"). Emitowano także okolicznościowe monety 5 i 10 DM. W Niemczech wschodnich przyjęto także walutę markową. Wydawano obiegowe: 1 pfennig (aluminium 1948-1990), 5 pfennig (aluminium 1948-1990), 10 pfennig (aluminium 1948-1989), 20 pfennig (mosiądz 1969-1989), 50 pfennig (aluminium-brąz 1949-1950, aluminium 1958-1989), 1 mark (aluminium 1956-1989 [w latach 1956-1963 nominał jako "Deutsche Mark"]), 2 mark (aluminium 1957-1989 [w roku 1957 nominał jako "Deutsche Mark"]). Emitowano także okolicznościowe 5, 10 i 20 mark. Po zjednoczeniu Niemiec na terenach byłego NRD wprowadzono do obiegu "zachodnią" markę. Od 1989 roku w zjednoczonych Niemczech występowały banknoty: 5DM(Bettina von Arnim), 10DM(Carl Friedrich Gauss), 20DM(Annette von Droste-Hülshoff), 50DM(Balthasar Neumann), 100DM(Clara Schumann), 200DM(Paul Ehrlich),500DM(Maria Sibylla Merian) i 1000DM(bracia Grimm); przy czym rzadko występowały w normalnym obiegu 5DM i 1000DM.