Encyklopedia

Naśladownictwa i fałszerstwa monet

   Monety emitowały nie tylko mennice państwowe, ale i prywatne (w czasach nowożytnych przeznaczone dla wąskiego grona użytkowników, emitowane w niewielkich ilościach, często sprowadzały się do roli żetonów). Spotykamy wiele naśladownictw, najczęściej dzięki zaufaniu ludności {np. złoty nobel Wilhelm I (1364-1402) z Geldrii wybity przed 1393 r. naśladuje złoty nobel Edwarda III (1327-1377) z Anglii z ok. 1360 r.}. 
 

          Często przy naśladownictwach motywy czy napisy zatracały swój dawny sens {np. srebrny denar Mieszka I (przed 965-992) nieudolnie naśladuje na awersie antyczną świątynię umieszczoną na srebrnym denarze Ludwika Pobożnego (814-840) wybitym w państwie Franków}. Niedoskonałości naśladownictwa mogły wynikać z zastosowania różnych technik menniczych lub niewykształcenia mincerzy, którzy błędnie odczytywali napisy lub błędnie interpretowali zamieszczone na monetach symbole. Zdarzały się również monety za stemplem lustrzanym (nie chodzi tu o jakość stempla, gdyż monety ze stemplem lustrzanym, tzn. wykonanym wysoką techniką doprowadzającą tło do niemal idealnej gładkości, znane są od niedawna – lecz o odwrócenie stempla, który prawidłowo można odczytać po odbiciu go od zwierciadła).

         Wiele naśladownictw (jak np. tarcze herbowe) nie ma żadnego uzasadnienia na obszarze naśladowczym {np. złoty floren Jana Luksemburskiego (1310-1342) z Czech z mennicy w Kutnej Horze naśladuje na awersie rewers złotego florena miasta Florencji z XIV w., lecz ma zmienioną legendę. Podobnie rewers naśladuje awers florencki, lecz w miejscu znaku mincerskiego jest lew czeski}.

         Naśladownictwa były wywołane różnymi względami, nie tylko opierały się na mocnej pozycji danego pieniądza. Działały również inne względy, jak np. powiązania dynastyczne czy polityczne, a nawet pochodzenie mincerza.

       Kiedy naśladownictwo następowało w złej wierze – mówimy o fałszerstwach. Jeszcze w średniowieczu granica między naśladownictwem a fałszerstwem była bardzo płynna. Fałszywą monetą jest ta, która bita pod starym stemplem monety dobrej ma obniżoną znacznie zawartość kruszcu lub jest go całkowicie pozbawiona. Ponieważ oszustów finansowych nie wytworzyła nasza epoka i było ich dość dużo już od początku istnienia pieniądza, przeto wymyślano bardzo surowe kary dla amatorów łatwego zarobku – od wlewania roztopionych fałszywek do gardła po przybijanie prawej ręki (którą wcześniej odcinano i palono na oczach ofiary) do bramy miasta. Generalnie rzecz biorąc fałszerze nie mogli narzekać na brak atrakcji, stosowano bowiem szeroką paletę kar mających odstraszać od nielegalnego zarobku kosztem państwa.

     .