Encyklopedia

Historia Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego

Polskie Towarzystwo Numizmatyczne wywodzi się z przedwojennego zorganizowanego ruchu numizmatycznego. Jego poprzednikami były: Towarzystwo Numizmatyczne w Krakowie (rok założenia - 1888), Towarzystwo Numizmatyczne Warszawskie (rok założenia - 1915, sięgające swoimi korzeniami do roku 1845), Towarzystwo Numizmatyczne w Poznaniu (rok założenia - 1920), Związek Numizmatyków Lwowskich (rok założenia - 1925) i Towarzystwo Numizmatyczne w Bydgoszczy (rok założenia - 1935).

W okresie powojennym numizmatycy polscy zrzeszeni byli kolejno: w Polskim Towarzystwie Archeologicznym, potem w  Polskim Towarzystwie Archeologicznym i Numizmatycznym, by w 1991 roku uzyskać dzisiejszy status.

PTA powstało podczas zjazdu połączeniowego PTA we Wrocławiu, Polskiego Towarzystwa Prehistorycznego w Poznaniu, Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie i Warszawskiego Towarzystwa Numizmatycznego, który odbył się pod patronatem PAN w Nowej Hucie 14-15 VI 1953. Pomimo powołania Sekcji Numizmatycznej z L. Piotrowiczem jako przewodniczącym, zastój w działalności numizmatycznej PTA przedłużał się, z wyjątkiem Koła Numizmatycznego Warszawskiego Oddziału PTA wydającego kwartalnik "Biuletyn Numizmatyczny" (1953-55). Ożywienie ruchu numizmatycznego sprawiły dopiero w latach 60. terenowe ośrodki, w których powstały koła i sekcje numizmatyczne (1959 - Katowice; 1961 - Łódź, Wrocław, Poznań; 1962 - Częstochowa, Kraków, Lublin i Toruń; 1963 - Gdańsk, Gniezno; 1964 - Białystok, Bydgoszcz, Radom i Szczecin), działające w końcu dekady już w 31 ośrodkach liczących 1330 członków. PTA publikowało popularnonaukowe "Z otchłani wieków", "Biuletyn Numizmatyczny" i naukowe "Wiadomości Numizmatyczne". W  1971 przemianowane na PTAiN. Prezesi: J. Kostrzewski (1953-70), R. Kiersnowski (1970-71).

PTAiN, przemianowane w 1971 z PTA na skutek zwiększającego się udziału numizmatyków w działalności organizacyjnej i popularyzatorskiej, realizowanej w formie kilkuset wystaw oraz prelekcji rocznie, rozwiniętej akcji wydawniczej katalogów i lokalnych periodyków numizmatycznych, emisji licznych medali pamiątkowych (np. w seriach: władcy Polski, słynne bitwy i powstania narodowe, numizmatycy polscy, itd.); było organizatorem konferencji numizmatycznych i archeologicznych. w  1987 liczyło ponad 6600 członków i ok. 700 kandydatów skupionych w 98 jednostkach organizacyjnych. Prezesi: R. Kiersnowski (1971-81), S. Suchodolski (1981-87), L. Kokociński (1987-91).

Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, przemianowane w 1946 z Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie, w 1953 włączone do Polskiego Towarzystwa Archeologicznego. Reaktywowane w 1991 na Walnym Zjeździe w Leżajsku na skutek zmiany nazwy PTAiN po wystąpieniu większości archeologów. Kontynuuje działalność naukową i popularnonaukową. Jest członkiem Międzynarodowej Komisji Numizmatycznej. Prezesi: Lech Kokociński (1991-1999), Tomasz Bylicki (1999-2000), Jerzy Piniński (2000-2001), Aleksander M. Kuźmin (2001-2003), Mariusz Mielczarek (2003 -). Sekretarze Generalni: K. Pikulski (1991-1995), A. Zając (1995 -).

Najwyższą władzą PTN jest Walny Zjazd, który obraduje co dwa lata z tym, że co 4 lata Walny Zjazd jest Zjazdem Sprawozdawczo-Wyborczym. W  okresie między Zjazdami, Towarzystwem zarządza Zarząd Główny. Dotychczas odbyło się osiem Walnych Zjazdów Delegatów, które wytyczyły kierunki działania Towarzystwa: 1993 Wrocław; 1995 Częstochowa; 1997 Lubin; 1999 Mrągowo; 2001 Augustów; 2003 Konin; 2005 Sanok; Gorzów 2007.

Na Zjeździe wrocławskim - 1993 - został uchwalony Statut PTN. VI Zjazd w Koninie, uchwalił kilka istotnych zmian w treści Statutu.
Siedziba ZG PTN znajduje się w Warszawie, ul. Jezuicka 6/8, tel./fax 0*22 831-39-28.
Towarzystwo działa na terenie całego kraju. Członkowie PTN zrzeszeni są w 49 Oddziałach oraz w 28 Kołach. Aktualnie (2007 r.) PTN liczy 2000 członków.

Biblioteka PTN liczy 3556 tytułów pozycji zwartych, 174 tytuły wydawnictw ciągłych krajowych i zagranicznych i 44 tytuły wydawnictw ciągłych regionalnych, wydawanych przez Oddziały i Koła PTN. Jest największą tego typu placówką w kraju.
Zbiory pozyskiwane są na zasadzie wymiany zagranicznej (36 ośrodków), wymiany krajowej, nielicznych zakupów oraz darowizn.

Powstanie Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego było wynikiem potrzeby skupienia numizmatycznych środowisk naukowych i ruchu kolekcjonerskiego w jedną organizację. Po okresie przejściowym, kiedy numizmatycy byli zrzeszeni w PTA, a potem w PTAiN, okazało się, że ruch numizmatyczny jest na tyle silny, a jednocześnie na tyle zorganizowany, aby powołać samodzielne Towarzystwo.
Członkowie PTN rekrutowali się praktycznie ze wszystkich środowisk społeczno-zawodowych.

Cele stojące przed Towarzystwem zostały określone w § 10 Statutu PTN następująco:
Towarzystwo realizuje swoje cele poprzez:

1. współdziałanie z władzami, instytucjami oraz organizacjami zainteresowanymi działalnością Towarzystwa, a w szczególności ze względu na cele działania: resortem Kultury i Sztuki oraz Polską Akademią Nauk,
2. prowadzenie badań numizmatycznych,
3. urządzanie sesji i posiedzeń naukowych, odczytów i zebrań publicznych, organizowanie wystaw i pokazów z zakresu numizmatyki,
4. zapoznawanie społeczeństwa z wynikami badań naukowych w wydawanych czasopismach naukowych, popularnonaukowych i innych wydawnictwach poświęconych numizmatyce,
5. emitowanie i rozprowadzanie medali historycznych i okolicznościowych,
6. współpracę z gabinetami numizmatycznymi oraz społeczne zaangażowanie związane z rozwojem zbiorów numizmatycznych,
7. przedstawianie zainteresowanym władzom i instytucjom postulatów i opinii w zakresie numizmatyki,
8. współpracę z pokrewnymi instytucjami zagranicznymi i międzynarodowymi oraz propagowanie zagadnień numizmatyki polskiej poza granicami kraju,
9. propagowanie i egzekwowanie zasad etyki numizmatyka - kolekcjonera świadomego wartości historycznej i ogólnospołecznej zbiorów numizmatycznych,
10. podejmowanie działalności gospodarczej z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie przepisów,
11. organizowanie aukcji numizmatycznych i innych form wymiany kolekcjonerskiej.

Środki finansowe na prowadzenie działalności Towarzystwa pochodzą ze składek członkowskich, dotacji na organizowane konferencje naukowe, przeprowadzanych aukcji walorów numizmatycznych i sprzedaży wydawnictw własnych. Towarzystwo nie prowadzi działalności gospodarczej, zaś wszystkie wpływy finansowe przeznaczane są na prowadzenie działalności statutowej.

PTN zorganizowało siedem Międzynarodowych Konferencji Numizmatycznych w Supraślu z udziałem numizmatyków z Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Słowacji i Polski.
Materiały z każdej Konferencji zostały opublikowane drukiem.

Także w Sanoku odbyły się dwie międzynarodowe Konferencje poświęcone szeroko rozumianej numizmatyce Regionu Karpackiego (1999 i 2002). Wzięli w nich udział numizmatycy z Ukrainy, Rumunii, Węgier, Słowacji i Polski.
Oprócz konferencji numizmatycznych organizowanych przez ZG PTN, każdy z Oddziałów prowadzi własną działalność, przede wszystkim popularnonaukową. Są to odczyty dla członków (rocznie około 500), wystawy okolicznościowe (w skali roku jest to około 200-300 wystaw), publikacje w prasie lokalnej, etc.

PTN prowadzi także działalność wydawniczą.

PTN jest członkiem Międzynarodowej Komisji Numizmatycznej. Towarzystwo podpisało także umowy o współpracy ze Słowackim Towarzystwem Numizmatycznym i Białoruskim Towarzystwem Numizmatycznym. Współpraca polega przede wszystkim na wzajemnym udziale w organizowanych konferencjach, wygłaszaniu referatów naukowych, wymianie publikacji, współpracy z pismami wydawanymi przez zainteresowane strony, wymianie kolekcjonerskiej, etc.
ZG PTN wydaje jedno pismo - kwartalnik Biuletyn Numizmatyczny, ukazujący się nieprzerwanie od 1965 roku.
Archiwum PTN przechowywane jest w siedzibie ZG PTN.
PTN nie doczekało się jeszcze opracowania swojej historii.