22 listopada 2024, imieniny obchodzi: Cecylia, Jonatan, Stefan

Ghana, Vincent van Gogh - Gwiaździsta noc

Ghana wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską "Vincent van Gogh - Gwiaździsta noc". Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem antycznym. więcej »

Wyspa Niue, Rok Szczura

Wyspa Niue wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą Rok Szczura. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem zwykłym. więcej »

Samoa, Magic the Gathering

Samoa wprowadziło do obiegu monety kolekcjonerskie "Magic the Gathering". Numizmaty wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Portugalia, Mięta długolistna

Portugalia wprowadziła do obiegu monety kolekcjonerskie przedstawiające Miętę długolistną. Numizmaty wybito w miedzioniklu oraz srebrze wysokiej próby. więcej »

Tokelau, Trzej królowie

Tokelau wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską "Trzej królowie". Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Polska, Powstanie Kościuszkowskie

Mennica Kresowa wprowadziła do sprzedaży kolejny zestaw numizmatów z serii "Historia Dziejów Polski". Na medalach wybitych w mosiądzu oraz nowym srebrze upamiętniono Powstanie Kościuszkowskie. więcej »

Wolne Miasto Gdańsk, 10 fenigów - klasyfikacja odmian..

Na mocy traktatu Wersalskiego po I Wojnie Światowej utworzono Wolne Miasto Gdańsk. Nie zagłębiając się w polityczno-gospodarcze zawirowania oraz wpływy jakie miały na tamtym terenie Niemcy oraz Polska. Na początku lat dwudziestych władze Wolnego Miasta Gdańsk zdecydowały się na wymianę dotychczas obowiązującej na terenie państwa a wciąż słabnącej Marki niemieckiej na własną walutę. Wybicie nowych monet zlecono Gdańskiej Fabryce Zbrojeniowej. Pierwszą wybitą monetą było 10 fenigów. Moneta została wybita w dwóch wariantach różniących się wielkości cyfr nominału (wyglądu). Moneta o mniejszych cyfrach została wybita w nakładzie 876 tys. sztuk. Natomiast wariant z dużymi cyframi nakładem 124,4 tys. sztuk W okresie tym jakość produkowanych monet znacznie odbiegała swą jakością od standardów. W okresie jej produkcji jak podają różne źródła wykonana kilkadziesiąt stempli. Wynikiem tego było wprowadzenie do obiegu ogromnej ilości wariantów tych monet. Wariantów różniących się zarówno zdobnictwem awersu przedstawiającego herb miasta jak i rewersu z różnymi wariatami ramek i zdobień.

Poniżej prezentujemy efekt dyskusji przeprowadzonej na forach internetowych (Allegro). Efektem czego jest poniższa klasyfikacja odmian monety 10 fenigów 1920. Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania katalogu i brali udział w dyskusjach na ten bardzo ciekawy temat. Sklasyfikowanych zostało tu 57 odmian "małej cyfry" i 4 odmiany "dużej cyfry". Poniższy wykaz nie jest oczywiście zamknięty i z pewnością istnieją jeszcze monety, które nie pojawiły się w naszej klasyfikacji. Dlatego w dalszym ciągu zachęcam do przyglądania się tym niezwykle interesującym monetom.

Dodam jeszcze krótkie objaśnienie zastosowanej numeracji:
Jako podstawowy wyróżnik przyjęto ilość perełek w otoku na stronie z nominałem i do tego elementu odnosi się pierwsza część numeracji. Natomiast cyfra po kropce oznacza kolejny wariant stempla rewersu z daną ilością perełek. Za przykład weźmy odmianę oznaczoną numerem 55.3/7. Zgodnie ze schematem 55 to liczba perełek, a 3 to kolejna odmiana 55-perełkowa. Ta część numeracji dotyczy tylko strony z nominałem. Z kolei po ukośniku jest numer strony herbowej, czyli 7 w tym wypadku. Awersy oznaczone są kolejnymi numerami, gdyż w tym wypadku brak tak klarownego wyznacznika jak liczba perełek na rewersie. Wprowadzenie rozróżnienia oznaczeń rewersu i awersu pozwala zobaczyć, jak łączą się ze sobą dane odmiany stempla.
W wypadku "dużej cyfry" sytuacja jest o wiele prostsza i poszczególne odmiany stempli awersu i rewersu oznaczone zostały po prostu kolejnymi numerami.

10 FENIGÓW 1920 'MAŁA CYFRA'

ODMIANA 53.1/1

Jak do tej pory znana tylko jedna odmiana z tą ilością perełek (jeszcze nie udało się odnaleźć z 52 i mniejszą ilością perełek), cechą charakterystyczną jest stempel strony herbowej taki sam jak na monetach oznaczonych 56.4/1, 56.5/1, 57.5/1, 59.1/1.

ODMIANA 54.1/2

Również jak do tej pory znana jedna odmiana, cechą charakterystyczną - stemple strony herbowej jak na monetach 57.4/2, 57.8/2, 58.1/2 i 58.2/2.

ODMIANA 55.1/3

Pierwsza z odmian monety 55-perełkowej mających tę samą stronę nominałową. Stempel strony herbowej taki jak na monetach 56.10/3, 56.11/3 i 57.2/3.

ODMIANA 55.1/4

Druga odmiana 55-perełkowa mająca ten sam stempel rewersu. Strona herbowa ma inny ozdobnik przed słowem "Stadt".

ODMIANA 55.1/5

Taki sam stempel strony z nominałem jak w dwóch poprzednich odmianach; strona herbowa - inny aniołek (znana też z monet 56.13/5 i 57.6/5).

ODMIANA 55.2/6

Inny stempel strony z nominałem, najbardziej widać różnice w ornamencie kwiatowym nad nominałem; inny też stempel strony herbowej (taki sam w odmianie 56.2/6); cecha charakterystyczna - inne skrzydełka aniołka.

ODMIANA 55.3/7

Inny stempel strony z nominałem; na stronie herbowej aniołek taki sam jak na monecie 55.1/4, jednakże inna korona w herbie.

ODMIANA 55.4/19

Zarówno awers, jak i rewers odmienne niż w poprzednich odmianach. Korpulentny aniołek w "czapeczce".

ODMIANA 55.4/20

Rewers taki sam jak w poprzedniej odmianie, lecz inna strona herbowa (znana też z odmiany 58.3/20).

ODMIANA 55.5/21

Kolejna odmiana 55-perełkowa, nowy awers i rewers. Aniołek z dość dużą głową, lecz "średnio odżywiony" ;)

ODMIANA 55.6/13

Na rewersie perełki niemal łączą się ze sobą, tworząc coś w rodzaju łańcuszka. Strona herbowa taka sama, jak na monetach 57.1/13 i 61.1/13

ODMIANA 55.6/16

Strona z nominałem znana z poprzedniej odmiany. Awers taki jak w monecie 60.1/16.

ODMIANA 56.1/8

Z cechą charakterystyczna braku kropek wokół rozet na stronie herbowej - podobnie jak na egzemplarzach 56.2/8, 56.12/8 i 58.2/8.

ODMIANA 56.2/6

Kolejna odmiana; tym razem aniołek z najmniejsza główką, hełm nachodzi mu na oczy (jak w odmianie 55.2/6).

ODMIANA 56.2/8

Strona z nominałem taka sama jak w poprzednim wariancie; brak kropek przy ozdobnikach po stronie herbowej, tak jak w 56.1/8, 56.12/8 i 58.2/8.

ODMIANA 56.2/22

Rewers identyczny jak w dwóch poprzednich odmianach. Awers bez kropek, ale różni się bardziej rozwartą koroną i węższym ozdobnikiem przed "Stadt".

ODMIANA 56.3/9

Też brak kropek jak w 56.2/8 i 56.2/22 na stronie herbowej, ale też zupełnie inny ozdobnik przed słowem "Stadt".

ODMIANA 56.4/1

Strona herbowa jak na monetach nr 53.1/1, 56.5/1, 57.5/1 i 59.1/1 z cechą charakterystyczną - "odchudzony" aniołek.

ODMIANA 56.5/1

Strona herbowa - jak w poprzednim egzemplarzu; inna strona z nominałem, z cechą charakterystyczną - ramka wokoło cyfry 10 po bokach jest prosta , a nie wygięta łukowato jak w 56.4/1.

ODMIANA 56.6/10

Kolejny wariant z 56 perełkami, strona herbowa taka sama jak w odmianie 56.8/10 - "aniołek dobrze odżywiony".

ODMIANA 56.7/11

Kolejny wariant z 56 perełkami; tym razem po stronie herbowej aniołek z małą główką.

ODMIANA 56.8/10

Kolejny wariant; strona herbowa jak w odmianie 56.6/10.

ODMIANA 56.9/12

Następna odmiana, tym razem inny aniołek i jakby lekko uśmiechnięty. Taka sama strona herbowa w 57.2/12.

ODMIANA 56.10/3

Inna strona z nominałem, strona herbowa taka jak w 55.1/3, 56.11/3 i 57.2/3.

ODMIANA 56.11/3

Strona z nominałem nieco odmienna niż w pozostałych odmianach. Awers taki jak w 55.1/3, 56.10/3 i 57.2/3.

ODMIANA 56.12/8

Kolejna odmiana 56-perełkowa. Awers bez kropek przy ornamentach roślinnych, znany z monet 56.1/8, 56.2/8 i 58.2/8.

ODMIANA 56.13/5

Trzynasta odmiana 56-perełkowego rewersu. Strona herbowa jak w odmianie 55.1/5 i 57.6/5.

ODMIANA 56.14/25

Stempel rewersu nie był dotąd notowany, a najłatwiej jest go odróżnić po kształcie ornamentu roślinnego nad cyframi nominału. Natomiast strona herbowa jest taka sama jak w odmianie oznaczonej numerem 57.9/25.

ODMIANA 56.15/12

Nowy stempel rewersu, znany tylko z tej odmiany. Wykazuje pewne podobieństwo ze stemplem nr 56.8, lecz różni się od niego detalami. Awers znany z odmian 56.9/12 i 57.2/12 (zdjęcie dzięki uprzejmości odkrywcy tej odmiany, Pana Aleksandra Czecha).

ODMIANA 57.1/13

Pierwsza z odmian z 57 perełkami, na stronie herbowej aniołek z dużą główką, która aż nie mieści się między ramkami - stąd górna część hełmu spłaszczona (taka sama strona herbowa na monetach 55.6/13 i 61.1/13).

ODMIANA 57.2/3

Z najbardziej rzucającą się w oczy cechą - braku kropek przy dolnym ornamencie roślinnym na stronie z nominałem. Strona herbowa jak w 55.1/3, 56.10/3 i 56.11/3.

ODMIANA 57.2/12

Strona nominałowa bez kropek, jak w poprzedniej odmianie, lecz inna strona herbowa (taka sama jak na monecie 56.9/12).

ODMIANA 57.3/14

Tym razem aniołek z bardzo małą i wygiętą czapeczką.

ODMIANA 57.3/15

Strona z nominałem taka jak w poprzedniej odmianie. Strona herbowa różni się kształtem ozdobnika przed "Stadt".

ODMIANA 57.4/2

Strona herbowa taka sama jak na monetach nr 54.1/2, 57.8/2, 58.1/2 i 58.2/2.

ODMIANA 57.5/1

Odmiana inna od pozostałych 57, przy czym awers jest taki sam jak w odmianach 53.1/1, 56.4/1, 56.5/1 i 59.1/1.

ODMIANA 57.6/5

Kolejna odmiana strony z nominałem, natomiast strona herbowa znana jest z monet 55.1/5 i 56.13/5.

ODMIANA 57.7/24

Przedostatnia z dotychczas znanych odmian 57-perełkowych. Zarówno awers jak i rewers nie pojawiły się dotąd na innych odmianach.

ODMIANA 57.8/2

Odmiana ta najbardziej zbliżona jest do monety 57.4/2, lecz stempel rewersu jest nieco inny. Strona herbowa taka sama jak na monetach 54.1/2, 57.4/2, 58.1/2 i 58.2/2.

ODMIANA 57.9/10

Stempel rewersu taki sam jak w odmianie 57.9/25, a strona herbowa znana jest z monet 56.6/10 i 56.8/10 (z którymi dość łatwo tę odmianę na pierwszy rzut oka pomylić).

ODMIANA 57.9/25

Zbliżona do 57.7/24, ale różni się szczegółami, zarówno w wypadku rewersu, jak i awersu (np. ozdobnik przed "Stadt").

ODMIANA 57.10/2

Odmiana ta jest kombinacją nowego 57-perełkowego stempla rewersu z popularnym awersem oznaczonym numerem 2 (znanym z odmian 54.1/2, 57.4/2, 57.8/2, 58.1/2 i 58.2/2). Rewers najłatwiej można odróżnić po kształcie ornamentów roślinnych nad i pod cyframi nominału.

ODMIANA 57.11/12

Jest to jedenasty stempel rewersu z 57 perełkami, dotychczas nienotowany (wizualnie zbliżony do 57.9). Awers nr 12 do tej pory występował w powiązaniu z tylko jedną odmianą 57-perełkową - nr 57.2/12. Jednak tu, w odróżnieniu od stempla nr 57.2, występują kropki przy dolnym ornamencie roślinnym. Pozostałe odmiany wybite stemplem awersu nr 12 to 56.9/12 oraz niedawno odkryta odmiana 56.15/12.

ODMIANA 58.1/2

Pierwsza z odmian z 58 perełkami; strona herbowa jak w 54.1/2 i 57.4/2, 57.8/2 i 58.2/2.

ODMIANA 58.2/2

Strona z nominałem taka jak w 58.2/8, a strona herbowa znana z odmian 54.1/2, 57.4/2, 57.8/2 i 58.1/2.

ODMIANA 58.2/8

Z cechą charakterystyczną - brakiem kropek na stronie herbowej wokół "rozetek", jak w 56.1/8, 56.12/8 i 56.2/8.

ODMIANA 58.3/20

Kolejna strona nominałowa, natomiast strona herbowa jest taka jak w monecie 55.4/20.

ODMIANA 59.1/1

Jak do tej pory znany jeden wariant - strona herbowa identyczna na monetach nr 53.1/1, 56.4/1, 56.5/1 i 57.5/1

ODMIANA 59.1/13

Druga (i jak na razie ostatnia) odmiana 59-perełkowa. Stempel rewersu znany z odmiany 59.1/1, a strona herbowa taka sama jak na monetach 55.6/13, 57.1/13, 60.2/13 i 61.1/13.

ODMIANA 60.1/16

Jak do tej pory znany jeden wariant stempla z 60 perełkami. Strona herbowa znana z odmiany 55.6/16.

ODMIANA 60.2/13

Druga znana odmiana z tą ilością perełek. Stempel rewersu wcześniej nienotowany, a jego charakterystyczną cechą są duże, grube liście w ornamencie roślinnym nad nominałem. Natomiast strona herbowa jest znana i występuje także na odmianach 55.6/13, 57.1/13, 59.1/13 i 61.1/13.

ODMIANA 61.1/13

Jak do tej pory jest to największa znana liczba perełek wśród odmian z fabryki broni. Być może istnieją monety z większą? Awers jak w 55.6/13 i 57.1/13.

ODMIANA 65.1/17

Czas na monety wybite stemplami firmy jubilerskiej Stumpf & Sohn - na fotce wariant z 65 perełkami. Z tego stempla pochodzi również próba w miedzi.

ODMIANA 67.1/23

Dla zobrazowania pełnego zróżnicowania stempli warto zaprezentować również odbitkę w srebrze, wybitą w ilości 27 sztuk. Powstała ona wskutek grawerskiego "podrasowania" stempli jednej z odmian Stumpf & Sohn.

ODMIANA 68.1/17

Odmiana wybita stemplami firmy jubilerskiej Stumpf & Sohn - wariant z 68 perełkami.

ODMIANA 68.2/17

Odmiana wybita stemplami firmy jubilerskiej Stumpf & Sohn - drugi wariant z 68 perełkami, bardzo zbliżony do odmiany nr 68.1. Uznawany przedtem za 67-perełkowy, lecz ponowne liczenie wykazało, że w otoku jest 68 perełek. Wymaga dalszego sprawdzenia, czy nie jest to ten sam stempel, co odmiany poprzedniej.

ODMIANA 69.1/18

Odmiana wybita stemplami firmy jubilerskiej Stumpf & Sohn - wariant z 69 perełkami. Nieco inny awers niż w pozostałych odmianach Stumpf & Sohn - aniołek ma lekko przekrzywioną głowę.

10 FENIGÓW 1920 'DUŻA CYFRA'

ODMIANA 1/1

Na rewersie "daszek" jedynki blisko obwódki. Strona herbowa z charakterystycznym, dość szerokim ozdobnikem przed 'Stadt'. Często spotykane niedobicie w środkowej części awersu.

ODMIANA 2/1

'Daszek' jedynki położony dalej od obwódki. Standardowa strona herbowa.

ODMIANA 3/1

"Daszek" cyfry 1 również położony dalej od obwódki, ale obie cyfry nominału dość wyraźnie różnią się od tych znanych z poprzedniej odmiany. Awers standardowy.

ODMIANA 4/2

Zarówno stempel awersu, jak też rewersu nie były wcześniej notowane (wizualnie najbardziej zbliżona jest do odmiany nr 2/1). Odmiana ta różni się stylistycznie od trzech dotąd znanych i prawdopodobnie chronologicznie je poprzedza. Najrzadsza wśród sklasyfikowanych 10-fenigówek z „dużą cyfrą” (zdjęcie dzięki uprzejmości Pana Andrzeja Ratajewskiego).

Artur Jezioro

2009-05-31

« Powrót

Ostatnie

Wszystkie

Skomentuj

Dodał: wojtek19900823 (2010-07-13 19:42:31):

Artykuł warty przeczytania. Także dla studentów historii.

Dodał: wojtek19900823 (2010-07-13 16:15:26):

Ciekawy artykuł