omonetach.pl
  • Katalog Monet
  • Encyklopedia
  • Numimax
  • Zaloguj
5 grudnia 2019, imieniny obchodzi: Krystyna, Sabina, Norbert
Znajdź:
Aktualności Z kraju Ze świata Cafe
 
Szczegółowe sortowanie
Australia, Rok Konia
Australia wprowadziła do obiegu dwie monety kolekcjonerskie upamiętniające Rok Konia. Numizmaty wybito w srebrze wysokiej próby w Perth Mint. więcej »
Turcja, 150-lecie Trybunału
Turcja wprowadziła do obiegu dwie monety kolekcjonerskie upamiętniające 150-lecie Trybunału. Numizmaty wybito w brązie (stempel zwykły) oraz srebrze (stempel lustrzany). więcej »
Kamerun, 60. rocznica emisji pierwszej kolekcjonerskiej pięciomarkówki
Kamerun wprowadził do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą 60. rocznicę emisji pierwszej kolekcjonerskiej pięciomarkówki. Numizmat wybito w złocie wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »
Zaktualizowano wartości monet na 09/2010
Zaktualizowano wyceny monet kolekcjonerskich w dziale "Kursy Monet". Zanotowane minimalne zmiany mogą sugerować wyczekiwanie rynku na jesienne zwiększenie się popytu a tym samy również cen. Konsekwencją wyczekiwania będzie zmniejszenie ilości dostępnych numizmatów na rynku co za sobą musi pociągnąć wzrost cen monet o mniejszych nakładach.  więcej »
Wyspy Cooka, PGA Tour
Wyspy Cooka wprowadziły do obiegu oficjalną monetę kolekcjonerską PGA Tour (rozgrywki golfowe). Numizmat z trójwymiarowym elementem piłki umieszczonym na rewersie został wybity w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »
Mołdawia, 100. rocznica urodzin Ady Zevin
Mołdawia wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą 100. rocznicę urodzin Ady Zevin. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Pieniądz księstwa Warszawskiego (historia polskiego mennictwa)

 

 

Gdy w 1807 roku utworzono Księstwo Warszawskie na terenie ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz z ziemi trzeciego zaboru austriackiego (włączonych w obszar państwa dopiero w 1809 roku), na jego terytorium aż do roku 1810 korzystano z monety austriackiej, rosyjskiej, francuskiej lub też dawnej waluty stanisławowskiej. Jednakże dominującą rolę w obiegu pełniły monety pruskie oraz emisje bilonu pruskiego przeznaczone specjalnie dla ziem polskich (tzw. okupacyjne). Władze borykały się z wieloma problemami finansowymi, których główną przyczyną były tzw. bankocetle austriackie, czyli bilety Banku Wiedeńskiego, obficie funkcjonujące w obiegu księstwa. Dopiero w grudniu 1809 roku Fryderyk August Wettin wydał dekret, w którym zakazał na obszarach państwa ich obiegu, anulując tym samym ich siłę nabywczą.

Aby skonstruować od podstaw system monetarny w nowym państwie na mapie świata, Fryderyk August złożył 9 czerwca 1810 roku swój podpis pod edyktem określającym jego zasady. Opierał się on w dużej mierze na obowiązującym w Królestwie Pruskim.

Podstawową jednostką wagową w systemie była grzywna mennicza wagi kolońskiej (233,924 g). Wykorzystywane były trzy metale, z czego dominującą funkcję odgrywało srebro (złoto ograniczało się do jednej monety, natomiast miedź do dwóch).

Dukat (typ holenderski) posiadał wartość rachunkową równą 18 złotym polskim lub 3 talarom. Bity był z próby 23 3/10 karata, posiadał wagę 4 g, a z jednej grzywny menniczej bito 67 sztuk. Warto zaznaczyć, iż jego wartość podczas opłat celnych zmieniała się na 16 zł pl. i 15 groszy [miedzianych].

Monety srebrne okresu księstwa warszawskiego to: talar (równowartość 6 złotych polskich, 10 monet z grzywny menniczej, waga – 23 g, próba – 11½ karata), wymienialny na 3 monety 1/3 talarowe (2 złote polskie), 6 monet o wartości 1/6 talara, 18 monet dziesięciogroszowych (1/3 złotego polskiego), 36 monet pięciogroszowych (1/6 złotego polskiego), 60 monet trzygroszowych (1/10 złotego polskiego) lub 180 groszy; 1/3 talara (2 zł pl., 27 monet z grzywny menniczej, waga – 8,5 g, próba – 10 karatów), 1/6 talara (1 zł pl., 46 monet z grzywny menniczej, waga – 5 g, próba – 8½ karata), 10 groszy (1/3 zł pl., 80 monet z grzywny menniczej, waga – 3 g, próba – 3 karaty) oraz 5 groszy (1/6 zł pl., 161 monet z grzywny menniczej, waga – 2,25 g, próba – 3 karaty). Srebro używane do wybicia monet pięcio- i dziesięciogroszowych pochodziło z pruskich półgroszy oraz groszy [srebrnych].

Istniały również dwa rodzaje monet miedzianych: trzygroszówka (1/10 złotego polskiego, 54 monety z grzywny menniczej, waga – 8,57 g) oraz grosz (1/30 złotego polskiego, 163 monety z grzywny menniczej, waga – 2,85 g).

Wzór stempla dukata, talara, 1/3 talara oraz 1/6 talara jest jednakowy: na rewersie widnieje dwupolowy herb polsko-saski, natomiast awers przedstawia głowę księcia warszawskiego, tj. Fryderyka Augusta, natomiast dookoła niej został umieszczony napis okalający w języku łacińskim – FRID AUG REX SAX DUX VARSOV. Pozostałe monety posiadają na awersie dwupolowy Herb polsko-saski, na rewersie została umieszczona inskrypcja dotycząca ich wartości.

W 1808 roku w Gdańsku po raz kolejny otwarta zostaje mennica, co owocuje emitowaniem lokalnego pieniądza. Pod zarządem Ludwika Mejera bite były szóstaki (awers przedstawia herb z lwami, nad nimi umieszczona została korona, a pod data emisji; rewers to niemiecki napis 5 EINEN DANZIGER KUPFER GULDEN, otoczony wyobrażeniem dwóch gałązek) – była to równowartość 1/5 guldena, czyli tym samym jednego złotego gdańskiego, grosze (awers składa się z herbu Gdańska pod gałązkami palmowymi – w odróżnieniu od szóstaków – wraz z umieszczoną poniżej datą emisji, natomiast rewers zawiera napis niemiecki określający wartość – EIN GROSCHEN wraz ze skrzyżowanymi palmowymi gałązkami oraz literkę M, będącą znakiem mincerskim zarządcy mennicy; oprócz tego całość otoczona jest napisem okalającym DANZIGER KUPFER MUNZE) oraz szelągi (awers zawiera wyobrażenie jagiellońskiego herbu Gdańska, rewers natomiast napis I SCHILLING oraz datę roczną emisji). Niestety, tuż po utracie przez miasto statusu Wolnego Miasta mennica zostaje zamknięta przez Niemcy na 110 lat.

Społeczeństwo Królestwa Warszawskiego odnosiło się niezwykle sceptycznie do idei wprowadzenia na ziemie polskie pieniądza papierowego. Przeciwko niemu wypowiadały się takie wybitne osobistości, jak Stanisław Wawrzyniec Staszic, Antoni Gliszczyński (ekonomista) czy Wojciech Mączyński (prezes Rady Departamentalnej Kalisza). Twierdzili oni między innymi, że warunkiem wprowadzenia w Księstwie Warszawskim biletów skarbowych na wzór kościuszkowskich jest posiadanie w skarbcu państwa takiej samej ilości kruszcu w złocie (co było niemożliwe na obecne czasy), gdyż gwarantowałoby to wypłacalność i zaufanie do władz krajowych. Jednakże z czasem okazało się, że nowo powstałe państwo posiada tak ogromny deficyt skarbowy, iż de facto jest zmuszone do wprowadzenia biletów kasowych. O tym, jak bardzo społeczeństwo obawiało się tego środka płatności świadczy fakt, iż w wypadku ich wymiany na monety talarowe w Kasie Wymiany (utworzony w 1811 roku pierwszy na polskich ziemiach państwowy bank emisyjny z siedzibą w Warszawie) potrącano 4 grosze od każdej monety na rzecz skarbu państwa, natomiast w przypadku uregulowania opłat podatkowych jedynie połowę kwoty można było uregulować za pomocą biletów.

W czasach Księstwa Warszawskiego stróż nocny zarabiał rocznie 115 złotych polskich; leśniczy – około 200, pisarz miejski – 400, natomiast wykwalifikowany czeladnik ciesielski – 669 złotych. Aby dokonać zakupu 90 funtów grochu, należało liczyć się z wydatkiem rzędu 5,5 złotego polskiego (165 groszy), funt cyny kosztował 1,5 złotego (45 gr), cena kilograma pszenicy oscylowała wokół 7,5 grosza, funt wieprzowiny – 2 złote (60 gr), bochenek chleba pytlowego kosztował ok. 1 złotego, natomiast cena funta kawy wahała się od 90 – 420 groszy, zależnie od jej pochodzenia. Co ciekawe, cena poszczególnych towarów znacznie różniła się nie tylko pomiędzy poszczególnymi miastami (wahania rzędu 10 – 15%), lecz także w stosunku do ich wartości na terenach wiejskich (minimum o 15% niższa była cena towarów we wsiach).

Ponieważ już w 1813 roku na tereny Księstwa wkroczyła armia rosyjska cara Aleksandra I, ścigająca niedobitki armii francuskiej, a jedyną broniącą się twierdzą był Zamość (pod dowództwem gen. Maurycego Hauke), pochodzą stamtąd wyprodukowane prowizorycznie monety. Srebro niezbędne do ich wyprodukowania pochodziło ze sreber kościelnych franciszkanów, natomiast do wybicia monet miedzianych przeznaczono miedź pochodzącą z przebicia piętnasto- i trzydziestokrajcarowych miedzianych monet austriackich cesarza Franciszka I.

Monety srebrne dwuzłotowe posiadały w awersie wyobrażenie saperskiej miny wraz z napisem MONETA W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA, natomiast na rewersie napis informujący o wartości wraz z datą emisji, tj. 2 ZŁOTE 1813 oraz otaczającymi go gałązkami palmowymi i napisem okalającym: BOŻE DOPOMÓŻ WIERNYM OYCZYŹNIE.

Miedziane monety miały wartość sześciu groszy. W awersie umieszczony został podzielony na cztery wersy napis PIENIĄDZ W OBLĘŻENIU ZAMOŚCIA wraz z datą emisji – 1813 rok. Rewers natomiast posiada napis 6 GROSZY z umieszczonymi pod nim dwiema gałązkami palmowymi, otoczony napisem okalającym o treści: WIERNYM OYCZYŹNIE BOŻE DOPOMÓŻ. Są to jedne z najbardziej cennych i tym samym najrzadziej występujących zabytków tamtych czasów, gdyż natychmiast po zdobyciu Zamościa władze rosyjskie nakazały przechwycenie i przetopienie tych prowizorycznie wyprodukowanych monet.

   
 

 

   
 
  Autor: Dariusz Łuba 
   
 

2010-01-21


 

 




« Powrót


Ostatnie Wszystkie Skomentuj
 

Dodał: wojtek19900823 (2010-07-13 12:18:22):

Interesujący artykuł. Polecam

Strona głównaStrona główna
RejestracjaRejestracja
AktualnościAktualności
CafeCafe
Euro BoxEuro Box
KalendariumKalendarium
AukcjeAukcje
Dukaty LokalneDukaty Lokalne
UpolowaneUpolowane
BanknotyBanknoty
NumistradaNumistrada
Katalog monetKatalog monet
Kursy monetKursy monet
EncyklopediaEncyklopedia
Katalog firmKatalog firm
ProgramyProgramy
RozrywkaRozrywka
NumikiNumiki
Katalog monet
+ Starożytność
+ Celtyckie (1)
+ Fenickie (0)
+ Grecja (2)
+ Pozostałe (0)
+ Rzym (0)
+ Średniowiecze
+ Ameryka Pd. (0)
+ Ameryka Pn (0)
+ Azja (0)
+ Europa (1)
+ 1800 - 1918
+ Afryka (10)
+ Ameryka Pd. (1)
+ Ameryka Pn. (4)
+ Australia i Oceania (0)
+ Azja (2)
+ Europa (109)
+ 1919 do dziś
+ Afryka (791)
+ Ameryka Pd. (116)
+ Ameryka Pn. (1628)
+ Australia i Oceania (4224)
+ Azja (1444)
+ Europa (13889)
+ Ocean Atlantycki (97)

» wszystkie kategorie

Regulamin | Praca | Kontakt | Reklama | Partnerzy Handlowi

Katalog monet Polskich Monety, Numizmatyka, Grading, Katalog monet Monety Europy Monety Francji Monety Australii Dukaty Lokalne Katalog Monet Polskich Katalog Monet Świata Monety ze świata Aukcje Numizmatyczne Grading Plan Emisyjny NBP Monety Ukrainy Plan Emisj Ukrainy Encyklopedia Numizmatyczna Kasy fiskalne Kraków Wyceny monet Wartości Monet Monety Numizmatyka Posnet Elzab Kasy online Kasy fiskalne dla prawników Numimax najlepszy Katalog Monet Polskich Skup monet Kraków Drukarki fiskalne Kraków Tanie kasy fiskalne Kraków Programy Numizmatyczne Kasy fiskalne dla lekarzy Kasy fiskalne online Sklep numizmatyczny Sprzedam monety Tanie kasy fiskalne Skup monet Monety Tanie drukarki fiskalne Numizmatyka Kasy fiskalne dla fryzjerów i kosmetyczek Kasy fiskalne dla lekarzy Drukarki fiskalne Wagi kalkulacyjne Monety Białorusi Kasa fiskalna Posnet Drukarki fiskalne Posnet Kasa fiskalna Elzab Drukarka fiskalna Elzab Novitus Kasa fiskalna Novitus Drukarka fiskalna Novitus Kasy online Kasy fiskalne online eparagon Kasy fiskalne online Kraków, Tanie kasy fiskalne Online Kraków, Kasy fiskalne Online Kraków, Kasy fiskalne Online