23 listopada 2024, imieniny obchodzi: Adela, Felicyta, Klemens

Czad wprowadził do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą Kleopatrę. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem antycznym. więcej »

Australia, My Country

Australia wprowadzi do obiegu monety kolekcjonerskie upamiętniające wiesz "My Country" australijskiej poetki Dorothea Mackellar. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Wyspa Niue, Aleksander Puszkin

Wyspa Niue wprowadziła do obiegu monetę kolekcjonerską upamiętniającą Aleksandra Puszkina. Numizmat wybito w srebrze wysokiej próby stemplem lustrzanym. więcej »

Australia, Nie z tego świata - Australijczycy w kosmosie

Australia wprowadziła do obiegu monety kolekcjonerskie "Nie z tego świata - Australijczycy w kosmosie". Numizmaty wybito w Królewskiej Mennicy Australii w srebrze oraz złocie wysokiej próby. więcej »

Francja, Francja postrzegana przez Jean-Paul Gaultier

Francja wprowadziła do obiegu drugą serię monet kolekcjonerskich "Francja postrzegana przez Jean-Paul Gaultier". Numizmaty wybito w Mennicy Paryskiej w srebrze w dwóch wariantach stopów oraz wag. więcej »

Węgry, Złoty floren Jánosa Hunyadiego

Węgry wyemitowały monety kolekcjonerskie "Złoty floren Jánosa Hunyadiego". Numizmaty wybito w miedzioniklu oraz złocie wysokiej próby. więcej »

Józef Gosławski (Przewodnik po numizmatyce polskiej cz. 8)

	Jeden z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy i medalierów XX wieku, Józef Gosławski urodził się 24 kwietnia 1908 roku w Polanówce (Lubelszczyzna). Edukację artystyczną rozpoczął w Szkole Rzemiosł Budowlanych w Kazimierzu Dolnym. W 1927 roku rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego. Od 1929 roku Gosławski zaczął interesować się grupą Stanisława Szukalskiego – Szczepem Rogate Serce, będącą w opozycji do środowiska profesorów Akademii Sztuk Pięknych i dyrektora artystycznego Zamku Królewskiego na Wawelu.

	Józef Gosławski pozostawił po sobie liczne rzeźby (zarówno pomnikowe jak i portretowe), medale oraz szkice. Jego wczesne prace, mimo iż w większości zaginione lub zniszczone w czasie wojny, wykazują sile wpływy kubizmu oraz twórczości opisywanego niedawno na łamach omonetach.pl Stanisława Szukalskiego. Jednymi z najbardziej znanych zrealizowanych projektów pomników, są pomnik „Nigdy wojny” w Żabikowie, pomnik Adama Mickiewicza w Gorzowie Wielkopolskim, pomnik Chopina w Żelazowej Woli oraz Ołtarz Przemienienia Pańskiego. Ciekawostką jest, iż artysta wykonał również szereg innych dzieł, niż dobrze znane medale czy rzeźby. Były to głównie rysunki i akwarele, choć na przełomie lat 50. i 60. Stworzył również zestaw ozdób choinkowych. Po wojnie zaprojektował liczne odznaczenia, takie jak Odznakę nagrody państwowej, Medal 10-lecia Polski Ludowej, Medal za Ofiarność i Odwagę, czy Odznakę Wzorowego Żołnierza. Artysta wykonał również popiersia wystawiennicze do ekspozycji biżuterii w 1961 roku.


	Projekt pomnika Władysława Orkana (ok. 1929), z wyraźnymi wpływami twórczością S. Szukalskiego

	W listopadzie 1957 roku Narodowy Bank Polski ogłosił konkurs konkurs na wizerunek nowych monet o nominałach 2, 5 i 10 złotych. Rozstrzygnięcie konkursu było sukcesem Gosławskiego. Pierwszą nagrodę uzyskał wizerunek monety 10 złotych z Mieszkiem i Dąbrówką, którą zdecydowano się wyemitować w nadchodzących latach ze zmienionym nominałem 100 złotych. Drugą nagrodę uzyskał projekt monety 2 złote z kogutkami, natomiast projekty monet z Mikołajem Kopernikiem, Rybakiem, Statkiem Warnyński oraz Łosiem uzyskały specjalne wyróżnienia. 10 złotych z Kopernikiem oraz 5 złotych z rybakiem doczekały się emisji jako monety obiegowe. Moneta ze statkiem Waryński znana jest kolekcjonerom doskonale szczególnie z próbnej emisji niklowej. Monety z łosiem oraz kogutkami nie doczekały się niestety emisji nawet w postaci monet próbnych. Moneta z Mieszkiem i Dąbrówką sprzedawana była w oddziałach Narodowego Banku Polskiego, niejednokrotnie nazywana bywa też „pierwszą polską monetą kolekcjonerską”, do czego rzecz jasna należy podchodzić z dystansem, chociażby na niektóre monety próbne II RP, posiadające bardziej cechy monet kolekcjonerskich (w większości nie były to bowiem próby technologiczne), np. znana dobrze moneta 5 złotych z 1925 roku („Konstytucja”). Obiektem pożądania kolekcjonerów monet obiegowych okresu PRL są między innymi 5-złotówki z Rybakiem z tzw. „słoneczkiem” – charakterystycznym efektem po lewej stronie postaci rybaka, powstałym na skutek niestandardowego sposobu uderzenia stempla (w fachowej literaturze przeważa pogląd, iż monety te nie były bite odmiennym stemplem) albo ze zmienioną ósemką w dacie „1958”. W latach 60. artysta zaprojektował kolejną monetę, tym razem przedstawiającą Kazimierza Wielkiego (wyłącznie emisje próbne). Ciekawostkę w przypadku tej monety stanowi fakt, iż jest to jedyna emisja monet polskich za czasów PRL, gdzie wizerunek orła przedstawiony jest z koroną na głowie. Podyktowane to było założeniem, iż przedstawienie orła miało być zgodne z wizerunkami za czasów króla Kazimierza Wielkiego. Gosławski jest ponadto autorem niniejszych monet próbnych: 50 groszy z 1958 r. (rewers), 1 złoty z gałązką dębu z 1958 r. (rewers), 5 złotych „Atrybuty Przemysłu” z 1959 r. (rewers).


	5 złotych "Rybak" z 1958 roku (źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne)

	Zasługi Józefa Gosławskiego dla numizmatyki polskiej okresu PRL są ogromne. Nikt bowiem nie wyobraża sobie tej kategorii monet bez jej „sztandarowych” przedstawicieli, takich jak 100 złotych z Mieszkiem i Dąbrówką, czy pięciozłotówką z rybakiem, którą zresztą doskonale pamiętają również osoby, którym zbieranie monet jest obce. Jakże uboższa byłaby polska sztuka medalierska i rzeźbiarska bez tak mocno absorbujących wyobraźnię i zmysły dzieł Józefa Gozławskiego.


	Autor: Marcin Redo
	Źródło: goslawski.art.pl, Warszawskie Centrum Numizmatyczne
	2013-01-14